Trại đẻ là khu vực rất quan trọng chuyên sản xuất heo con. Đây là nơi sẽ quyết định số lượng heo xuất chuồng trong tương lai. Rất nhiều việc ở trại đẻ sẽ tác động lâu dài đến trang trại. Trại đẻ cần có danh sách công việc phải kiểm tra (check-list) để đảm bảo công việc được thực hiện đúng.

Trước khi nái đẻ có rất nhiều công việc phải thực hiện như : Tuyển chọn và quản lý hậu bị, vệ sinh phòng dịch, dinh dưỡng, thức ăn…. Để nái đẻ thành công thì có nhiều việc cần phải làm và kiểm tra.

Hình 1: Trại đẻ của một trang trại ở Canada

Tại sao cần phải có check-list? Bác sĩ phẫu thuật nổi tiếng Atul Gawande (2011) đã giải thích, với biện pháp đơn giản này đã giúp giảm sai sót trong các công việc phức tạp như phẫu thuật tim, lái máy bay. Nguyên nhân là do trí nhớ và mức độ tập trung của con người không ổn đi định. Check-list sẽ giúp khắc phục những hạn chế này.

Ngành chăn nuôi heo hiện nay đang được tự động hóa- hiện đại hóa. Tuy nhiên các yêu cầu về phúc lợi động vật, giảm mùi hôi chăn nuôi, hạn chế sử dụng kháng sinh ngày càng tăng. Nhờ sự tiến bộ kỹ thuật mà các sai sót giảm đáng kể. Nhưng một khi đã phát sinh sai sót thì thiệt hại thường rất lớn. Để quản lý tốt trại đẻ hạn chế tối đa các sai sót cần chuẩn bị check-list thật kỹ, phù hợp với tình hình thực tế.

Check-list của mỗi trại tùy thuộc vào trang thiết bị, hệ thống quản lý, người chăn nuôi mà có sự khác biệt. Nội dung check-list nên đơn giản và cụ thể, ưu tiên ghi hoàn thành công việc. Ví dụ như thay vì ghi “ vệ sinh trại đẻ” thì nên ghi “ hoàn thành xịt nước, tiêu độc phòng đẻ 3”.

Hình 2: Hậu bị bị vấn đề về chân

Cần quan sát nhiều mặt để hoàn thành check-list một cách đầy đủ nhất, phù hợp với trang trại cùa mình nhất.

Check-list sử dụng khi lựa hậu bị sớm

• Quyết định số nái sẽ đào thải
• Vào ngày cai sữa, đánh dấu 2-3 heo con cái/ nái vào danh sách không lựa hậu bị (không cho vào danh sách lựa hậu bị)
• Không lựa chọn heo con có trọng lượng sơ sinh lớn nhất trong bầy (có khuynh hướng tăng cân chậm)
• Lựa chọn heo ở nhóm cai sữa trước 25 ngày tuổi hoặc có trọng lượng cai sữa tối thiểu 7,5 kg.

Một số trại bỏ qua giai đoạn lựa chọn hậu bị sớm, mà chỉ chọn  nái hậu bị giai đoạn từ 150-180 ngày tuổi. Trong trường hợp đã tuyển lựa từ trước thì ở 140 ngày tuổi sẽ lựa chọn lại lần cuối theo tiêu chuẩn sau.

Kiểm tra thể trạng và chân: 

Khoảng 22,5% nái bị đào thải do liên quan tới các vấn đề ở chân. Chân nái ảnh hưởng rất lớn tới năng suất sinh sản

• Đánh giá chân và dáng đi của hậu bị (đánh giá hình dạng, góc độ đầu gối, mắt cá, chân)
• Đánh giá móng của hậu bị (không lựa những heo có móng yếu hoặc bất thường)
• Sử dụng người có kinh nghiệm để đánh giá chân hậu bị

Đánh giá cơ quan sinh sản:

• Lựa chọn cá thể có ít nhất 12 vú bình thường (16 vú là tốt nhất)
• Lựa chọn cá thể có khoảng cách vù đều, nằm trên một đường thẳng.
• Không lựa chọn những cá thể có núm vú thụt, không núm vú, tổn thương vú.
• Lựa chọn các cá thể có hình dạng và độ lớn âm hộ thích hợp
• Lựa chọn các cá thể có âm hộ hướng xuống dưới.

Đặc điểm sinh sản và tăng trọng:

Thông thường các trại sẽ lựa chọn hậu bị từ những bầy đẻ nhiều, nhưng chỉ số di truyền về sinh sản thường thấp. Nên lựa chọn theo những tiêu chuẩn sau.

• Lựa chọn các cá thể là con của nái lứa 3-4.
• Lựa chọn các cá thể từ bầy đẻ ít con (điều này tuy có thể ngược với khái niệm thông thường, nhưng heo con của bầy đẻ ít sẽ được phát triển tốt trong tử cung)
• Lựa chọn bầy có ít nhất 2/3 heo đẻ ra là heo cái (heo cái của những bầy đẻ nhiều heo đực thường vú nhau và khả năng sinh sản không tốt)
• Chọn những cá thể ăn nhiều nhưng không chọn cá thể lớn quá nhanh (lớn nhanh có thể hậu bị sẽ tích lũy nhiều mỡ ảnh hưởng tới năng suất sinh sản).

Quản lý theo từng nhóm sinh sản

• Phân bổ nái vào các nhóm phù hợp theo ngày dự sinh
• Cho tiếp xúc với heo đực để nái và hậu bị lên giống cùng thời điểm
• Sau khi nhập vào bầy nái sinh sản nếu hậu bị có vấn đề về phối/ mang thai thì cần phải đào thải.
• Nếu số lượng nái dự kiến đẻ quá nhiều thì cần phải bổ sung thêm chuồng đẻ.
• Công bố lịch cai sữa/ đẻ/ phối cho toàn bộ nhân viên được biết.
• Chuẩn bị đầy đủ tinh và dụng cụ phối
•  Nên phối vào đầu tuần (để giảm số nái đẻ vào cuối tuần).
•  Hoàn tất việc chuẩn bị của trại phối để chuyển nái cai sữa vào.