Cai sữa là một giai đoạn quan trọng đối với heo con. Việc chuyển từ thức ăn lỏng sang rắn là một khoảng thời gian căng thẳng, khi đó vật nuôi thường có xu hướng giảm lượng ăn vào, điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe đường ruột của chúng; năng suất và sức khỏe của chúng nói chung. Chúng ta nên kích thích sự tò mò của heo con để tăng hứng thú của chúng với thức ăn đặc và khuyến khích chúng ăn thử, nhờ vậy kích thích chúng ăn nhiều hơn. Heo là loài động vật cực kỳ nhạy mùi, có nhiều thụ thể khứu giác hơn con người, do đó, mùi vị có thể là một cách tốt để thu hút sự quan tâm của heo con, miễn là mùi vị được lựa chọn thích hợp.

Một loạt 3 thử nghiệm đã được thực hiện ở Trung Quốc trên heo con cai sữa để so sánh hành vi của chúng khi ăn thức ăn có bổ sung hương vị quả mâm xôi  so với thức ăn có vị sữa thông thường được bán trên thị trường Trung Quốc. Trong giai đoạn đầu, sự quan tâm của heo con đối với cả hai hương vị đã được đánh giá; trong giai đoạn thứ hai và thứ ba, các kết quả về lượng thức ăn ăn vào và năng suất đã được đánh giá.

Kích thích hành vi khám phá

Thử nghiệm đầu tiên về sự ưa thích được thực hiện trên 40 heo con cai sữa, được phân bố ngẫu nhiên vào 4 chuồng, mỗi chuồng gồm 10 heo con. Heo con được cai sữa vào 21–23 ngày tuổi và nặng 6–7 kg. Chúng được tiếp cận tự do 2 mẫu thức ăn thí nghiệm khác nhau: một mẫu có hương vị sữa và mẫu còn lại có hương vị quả mâm xôi, cả hai đều được định lượng 300 gram chất tạo hương/ tấn thức ăn. Thử nghiệm kéo dài 4 ngày, trong đó số lần tiếp xúc của heo con với từng loại thức ăn được tính cứ sau mỗi 5 phút, trong khoảng thời gian 20 phút.

Kết quả cho thấy số lần tiếp xúc với thức ăn có hương vị quả mâm xôi nhiều hơn đáng kể so với thức ăn có hương vị sữa trong khoảng thời gian 20 phút (xem Hình 1A) và mỗi ngày (xem Hình 1B).

Hình 1 - Sự tiến triển của hành vi khám phá của heo con theo thời gian; tính theo trung bình.

Trong khi mức độ khám phá đối với thức ăn vị sữa dường như không đổi theo thời gian, số lần tiếp cận đến thức ăn có vị mâm xôi gia tăng theo từng ngày trong thí nghiệm.

Vì vậy, hương vị mâm xôi có thể kích thích hành vi khám phá thức ăn, heo con trở nên tò mò hơn và.bị thu hút với mẫu thức ăn này.

Điều này có thể giải thích, vì theo thực tế, hương vị trái cây chứa các phân tử dễ bay hơi hơn vị sữa (chứa phân tử mùi có khối lượng phân tử nặng hơn). Vì vậy, mùi mâm xôi lan tỏa dễ dàng hơn trong không khí, dễ thu hút sự chú ý trước tiên của các con vật.

Nên kích thích sự tò mò của heo con để tăng hứng thú với thức ăn đặc và khuyến khích chúng ăn thử, và do vậy sẽ kích thích chúng ăn nhiều hơn. Ảnh: Peter Roek

Hương vị mâm xôi cải thiện lượng thức ăn ăn vào

Giả thuyết cho rằng việc gia tăng hành vi khám phá của heo con sẽ làm tăng lượng thức ăn ăn vào. Vì vậy, thí nghiệm thứ hai được thực hiện để xác nhận giả thuyết trên. Mô hình thực nghiệm giống với thực nghiệm đầu tiên: 40 con heo thí nghiệm được phân ngẫu nhiên vào 4 ô chuồng, tự do tiếp cận 2 loại thức ăn trong 7 ngày. Heo thí nghiệm cũng tiếp cận với thức ăn tương tự như thí nghiệm đầu tiên. Heo con được ăn tự do và thoải mái uống nước. Lượng thức ăn ăn vào được đo theo loại thức ăn và theo ô chuồng.

Lượng thức ăn tiêu thụ (Hình 2) có xu hướng giống với thực nghiệm trước đó : lượng thức ăn ăn vào có  hương vị mâm xôi cao hơn so với hương vị sữa. Lượng tiêu thụ cũng tăng trong suốt quá trình thử nghiệm, phù hợp với các quan sát trước đó; nghĩa là, heo con ngày càng tò mò về hương vị quả mâm xôi. Những kết quả đó phù hợp với những quan sát của thử nghiệm đầu tiên về sự ưa thích và chúng xác thực giả thuyết rằng kích thích hành vi khám phá là một cách tốt để tăng lượng tiêu thụ thức ăn.

Hình 2 – Lượng thức ăn tiêu thụ trong thực nghiệm lựa chọn tự do loại thức ăn (trái) và thực nghiệm lựa chọn bắt buộc (phải).

Bảng 1 – So sánh bắt cặp kết quả thử nghiệm

Cải thiện năng suất

Thực nghiệm thứ ba được tiến hành để đánh giá hiệu quả của việc tiêu thụ nhiều thức ăn hơn đến năng suất của heo con. Đây là thực nghiệm lựa chọn bắt buộc. Tổng cộng có 96 heo con tham gia thí nghiệm được chia làm 2 nhóm: 1 nhóm ăn thức ăn vị sữa và 1 nhóm ăn thức ăn vị mâm xôi, mỗi nhóm chia thành 4 ô chuồng, mỗi ô chuồng có 12 cá thể. Các nhà nghiên cứu ghi nhận lại cân nặng ban đầu và khi kết thúc thí nghiệm, đo lượng thức ăn tiêu thụ và mức tăng trọng hằng ngày, tính tỉ lệ chuyển đổi thức ăn (FCR). Thí nghiệm kéo dài trong 14 ngày.

Kết quả của mức tiêu thụ thức ăn giống với thực nghiệm tự do lựa chọn thức ăn trước đó, mức tiêu thụ bình quân của thức ăn vị mâm xôi cao hơn vị sữa. Heo con, một lần nữa, cho thấy sự ưa thích đối với vị mâm xôi, do đó, cải thiện tỉ lệ FCR. Lượng thức ăn tiêu thụ cao hơn đáng kể có liên quan đến mức tăng trọng bình quân và trọng lượng cuối thí nghiệm cao hơn rõ rệt đối với lô thí nghiệm sử dụng thức ăn vị mâm xôi. FCR cũng cho thấy sự cải thiện đối với thức ăn vị mâm xôi.

Cải thiện lượng tiêu thụ thức ăn

Hương vị có nhiều phân tử dễ bay hơi hơn có thể là nguyên nhân khuyến khích hành vi khám phá ở heo con. Hương vị quả mâm xôi cải thiện lượng thức ăn ăn vào so với thức ăn có hương vị sữa trong các thử nghiệm lựa chọn tự do, cũng như trong các thử nghiệm lựa chọn bắt buộc. Lượng thức ăn tiêu thụ cao hơn với hương vị quả mâm xôi dẫn đến năng suất tốt hơn của heo, với mức tăng trọng ngày cũng như trọng lượng cuối cùng của heo con cao hơn.